Vroeger was [bicycle=no] de enig mogelijke tag op een highway om aan te geven dat fietsen hier verboden is.
Voorwaarde is de aanwezigheid van: [traffic-sign=NL:C9/14/15].
Maar in Nederland én Duitsland (en nog andere landen) bestaan ook “verplichte fietspaden”.
Reglement verkeersregels en verkeerstekens 1990 (RVV 1990)
§ 1. Plaats op de weg
Artikel 5
-
Fietsers gebruiken het verplichte fietspad of het fiets/bromfietspad.
-
Zij gebruiken de rijbaan indien een verplicht fietspad of een fiets/bromfietspad ontbreekt.
-
Zij mogen het onverplichte fietspad gebruiken. Bestuurders van snorfietsen uitgerust met een verbrandingsmotor mogen het onverplichte fietspad slechts gebruiken met uitgeschakelde motor.
-
Bestuurders van fietsen op meer dan twee wielen die met inbegrip van de lading breder zijn dan 0,75 meter en van fietsen met aanhangwagen die met inbegrip van de lading breder zijn dan 0,75 meter mogen de rijbaan gebruiken.
-
Bestuurders vanaf 16 jaar van snorfietsen als bedoeld in artikel 1, eerste lid, onderdeel e, subonderdeel d, van de wet mogen het trottoir en het voetpad gebruiken indien zij beschikken over een gehandicaptenparkeerkaart of een bij ministeriële regeling aangewezen kaart ten behoeve van het vervoer van gehandicapten.
-
Bestuurders jonger dan 16 jaar van snorfietsen als bedoeld in artikel 1, eerste lid, onderdeel e, subonderdeel d, van de wet gebruiken het trottoir of het voetpad indien zij beschikken over een gehandicaptenparkeerkaart of een bij ministeriële regeling aangewezen kaart ten behoeve van het vervoer van gehandicapten.
-
Het eerste lid, het tweede lid en het vierde lid gelden niet voor bestuurders als bedoeld in het zesde lid.
Dus: “verplicht” is niet altijd “verplicht”: er bestaan uitzonderingen!
In Duitsland bestaan er nog méér uitzonderingen: jonge kinderen mogen op het trottoir fietsen, hun ouders ook als zij hun kind begeleiden.
En dan zijn er nog “pragmatische” (gedoog) uitzonderingen:
Groepen (race)fietsers mogen soms ook op de autoweg.
Aanwonenden mogen ook over de autoweg (noodzakelijk). En niet iedere beheerder/gemeente vindt het logisch/vereist om voor minder dan 5 aanwonenden een onderbord te plaatsen: “uitgezonderd aanwonenden”/“ontheffing”/“bestemmingsverkeer”/“verkeer met aantoonbare bestemming”.
Ook als het fietspad (te) slecht is, of tijdens gladheid, of er staan vuilcontainers op het fietspad, wordt fietsen op de autoweg gedoogd.
Probleem: [bicycle=no] was voor Duitsland niet acceptabel om een “verplicht fietspad” aan te geven.
Dus zoeken naar aan wél acceptabele tag.
Na een langdurende en moeizame discussie werd gekozen voor [bicycle=use_sidepath].
Discussie (1): “use_”.
Er bestaat géén verkeersbord: “fietsers op het fietspad!” (op een autoweg). Dus als OSM “maps what’s on the ground”, dan is [bicycle=use_sidepath] als toegevoegde tag op een autoweg minimaal omstreden.
Daarom: “use_”. Dit impliceert géén verbod, géén gebod, maar is een “min of meer” dwingende suggestie: “Fietsers gebruiken het verplichte fietspad of het fiets/bromfietspad”.
Noodzakelijke toevoeging: tenzij het verplichte fietspad ontbreekt of tenzij er sprake is van een uitzonderingsregel/situatie.
Deze “use_sidepath” tag is vergelijkbaar met andere “min of meer subjectieve” tags: smoothness, surface=unpaved/sand/cobble_stone, tracktype, mtb_scale, width. Het is een afgeleide eigenschap van een highway, gebaseerd op andere eigenschappen, omstandigheden dan de eigenlijke, formele, wettelijk vastgelegde eigenschappen.
De tag [bicycle=use_sidepath] bestaat dan ook uitsluitend binnen OSM.
Het Reglement verkeersregels en verkeerstekens 1990 (RVV 1990) zegt niets over een “autoweg” waar een verplicht fietspad naast loopt.
Discussie (2): “_side”.
Het is niet automatisch verplicht om een verplicht fietspad te volgen. Het is mogelijk dat het fietspad wél begint bij deze autoweg, maar snel daarna afbuigt. Dus als je op de bestemming wilt komen: gebruik dan niet het verplichte fietspad (in de ongewenste richting).
Het is mogelijk om een verplicht fietspad te kruisen (oversteken), vervolgens de autoweg kruisen (oversteken) om vervolgens de doorgaande weg aan de overzijde te gaan volgen.
Daarom: “_sidepath”. Bedoeld is dat “use_sidepath” alleen geldt voor het verplichte fietspad dat “een reëel alternatief” biedt voor de gewenste bestemming en dat binnen “redelijk” bereik ligt.
Discussie (3): “path”.
Meestal is een verplicht fietspad een “path” en heeft dus niet de breedte van een "unclassified, “residential” o.i.d.
Maar het is ook mogelijk dat een fietspad wordt onderbroken door een “highway=residential” (ventweg). Dus: cycleway, residential, cycleway, residential, cycleway. Helaas wordt een “highway=residential” in deze situatie te vaak als “highway=service” getagd, hetgeen onjuist is (want: ventweg).
Dus ook “path” moet naar de geest van de tag worden gelezen: ook voor een highway (tertiary/secondary/primary) parallel aan een “unclassified”, “residential” kan “bicycle=use_sidepath” (op de tertiary/secondary/primary) van toepassing zijn.
Soms is de praktijksituatie niet - voor iedereen - volkomen duidelijk. Sommige beheerders/gemeenten/provincies kiezen in dat geval - soms/vaak/meestal - voor het expliciet plaatsen van verbodsborden: [traffic-sign=NL:C9/14/15/16]. Dit hangt af van beschikbaar budget, aantal ongevallen, ontvangen klachten. Afweging wordt gemaakt t.o.v. van de meerkosten.
Het expliciet plaatsen van verbodsborden wordt ook toegepast als het verplichte fietspad bijvoorbeeld 10 meter naar rechts begint en/of schuilgaat achter een bomenrij/bosje. Het is dan niet altijd duidelijk dat dit dus inderdaad het “sidepath” is dat “behoort” bij deze autoweg.
Kortom: [bicycle=use_sidepath] is een - blijkbaar - mislukte poging om een voor iedereen duidelijke tag te creëren.
Beter was geweest: Bicycle = “use_compulsory cycleway_if available in desired direction_and if no exception applies”.
Schelmseweg…
https://www.openstreetmap.org/changeset/11066550
Deze tag [bicycle=no] bestaat (“Zijpendaalseweg”) al sinds 3/22/12, dus 22 maart 2012.
Deze weg is eerst gesplitst en daarna is [bicycle=no] toegevoegd.
https://www.openstreetmap.org/changeset/115310048
Idem (2 km oostelijk): “Weg achter Moscowa”, sinds 12/23/21, dus 23 december 2021.
Deze weg is eerst gesplitst en daarna is [bicycle=no] toegevoegd.
https://www.openstreetmap.org/changeset/139212644
De afstand van fietspad in westelijke richting tot berm Schelmseweg in westelijke richting is 12 meter.
Om zonder een goede OSM kaart te bepalen of je het laatste deel van de Kluizeweg wel of niet mag fietsen moeten de volgende vragen (“on the ground”) worden beantwoord:
Zijn er zijwegen/paden op dit stuk van Kluizeweg? Zo ja, dan mag je hier fietsen, in ieder geval tot de zijweg.
Staan er huizen/bedrijven/gebouwen/attracties op dit stuk van Kluizeweg? Zo ja, dan mag je hier fietsen, in ieder geval tot het gebouw.
Is er vanaf de Kluizeweg een mogelijkheid om de Schelmseweg over te steken en in noordelijke richting verder te gaan? Zo ja, gebruik dan niet het verplichte fietspad maar volg de Kluizeweg (als je dat wilt).
Aangekomen op de Schelmseweg: is het hier duidelijk dat je hier niet mag fietsen?
Nee, want er staat hier - soms/vaak/meestal - geen (herhaling van een) verkeersbord [NL:C9/14/15]. Dus zodra je het fietspad bent gepasseerd staan hier - soms/vaak/meestal – geen verdere verkeersborden. Dit argument gaat zwaarder wegen naarmate de afstand tussen de weg waar je wel mag fietsen en de weg waar je niet mag fietsen groter wordt.
En als je hier niet mag fietsen, is dat dan op basis van [bicycle=use_sidepath] (dus met fiets breder dan 75 cm. mag ik hier wel fietsen) of op basis van [bicycle=no] (geen enkele fiets is toegestaan)?
En als je deze vragen verkeerd beantwoord (verkeerd inschat) wat doe je dan als de auto’s je luid toeterend duidelijk maken dat je hier niet wordt geacht te fietsen?
Stoppen, omkeren en terug naar het fietspad! Voor een volgepakte vakantiefiets, volgepakte tandem met aanhanger, bakfiets, fietskar of voor een groep fietsers is dat minimaal lastig en maximaal: “levensgevaarlijk”.
Waarom zou je op deze 8,60 (12) meter willen fietsen? Ik wil ruim van tevoren op de kaart kunnen zien of ik hier wel of niet mag fietsen. Wat is belangrijker?
Een bekend argument op OSM is: de Router lost dit op. Maar dat geldt niet op het moment dat je geen route of track volgt (routeren), maar zelf je weg zoekt op de kaart.
De Kluizeweg heeft inderdaad geen parallel verplicht fietspad, maar zie RVV 1990 art. 5: “Fietsers gebruiken het verplichte fietspad of het fiets/bromfietspad”. Het woord “parallel” staat nergens, het fietspad ligt parallel aan de Schelmseweg en geldt ook als “verplicht” voor het gedeelte tussen fietspad en de Schelmseweg (dat haaks staat op het fietspad).
Het woord “overtreding” is - strikt genomen alleen van toepassing indien verkeersbord [NL:C9/14/15] is geplaatst: [bicycle=no].
Tenslotte (1) geldt ook hier: de verschillen tussen beheerders/gemeenten/provincies zijn groot.
Gemeente Almere plaatst vrijwel 100% consequent de verkeersborden NL:C14/15/16 op het moment dat een highway eindigt op een highway waar je niet mag fietsen. Wat ik dan noem: een “dead-end trap”.
Maar Almere is een - positieve – uitzondering (dankzij de wet van de remmende voorsprong).
Tenslotte (2): Op mijn eigen kaart zijn wegen waar ik niet mag fietsen: grijs, “grayed out” én niet routerend. Dus duidelijk zichtbaar. Maar ook de wegen waar bicycle=no/use_sidepath ontbreekt zijn evengoed zichtbaar en worden getoond als een “slecht gemapte lappendeken”.
Vorig jaar heb ik bijna alleen in Zuid-Gelderland, Oost-Brabant, Noord-Limburg voor 10.000 ontbrekende highway segmenten use_sidepath/no toegevoegd. Maar dan wel alleen op mijn eigen kaart, als Renderer. Daarna hadden wij - eindelijk - een goede Fietskaart.
Tenslotte (3): OSM Nederland maakt zich heel druk over het onderscheid “use_sidepath” vs. “no”.
Alle mij bekende Renderers maken geen onderscheid tussen “use_sidepath” vs. “no”.
Bijvoorbeeld OpenFietsMap: bicycle ~ ‘(use_).*’ { set bicycle=no}.
Alleen een specifieke kaart voor de driewielerfiets (breder dan 75 cm.) zou “use_sidepath” kunnen negeren.
Tenslotte (4):
Als dit klopt (“Ook de aanwijzing ‘use_sidepath’ klopt niet aangezien dit korte stukje helemaal geen sidepaths heeft”) dan heeft OSM een probleem.
Want deze manier van tagging komt duizenden malen voor, alleen al in Nederland. Om te beginnen bij de kleine stukjes highway tussen fietspad (geen rotonde) en de rotonde.
Met vriendelijke groet,
AnkEric
