Mapowanie zabytków

Communities Polska (Poland)
1

Zainteresowałem się ostatnio mapowaniem zabytków (co wyniknęło z pytania: gdzie pójść/pojechać? gdzie zatrzymać się po drodze? co warto zobaczyć?). Podzielę się swoimi odkryciami i zadam kilka pytań.

Najpierw teoria/odkrycia (przepraszam starych wyjadaczy).

Oto przydatne wiki:
https://wiki.openstreetmap.org/wiki/Key:heritage
https://wiki.openstreetmap.org/wiki/Pl:Key:heritage

Z wiki wynika, że podstawowy klucz to heritage:
heritage=2 oznacza zabytek z listy NID (Narodowy Instytut Dziedzictwa)
heritage=1 oznacza zabytek z listy UNESCO

Dla większości zabytków w Polsce będziemy mieć heritage=2

Oto przykład zbioru najważniejszych tagów - Zamek Królewski na Wawelu:
heritage=2
heritage:operator=nid
ref:nid=A-7

Anegdotka: Do niedawna zamek na Wawelu nie był zaznaczony jako zabytek. Jako zabytek oznaczyłem go (dodałem powyższe tagi) kilka dni temu. Jak widać, jest co mapować.

Wyjaśniam pozostałe tagi z mojego przykładu:

heritage:operator=nid
oznacza, że zabytek znajduje się w rejestrze NID.

ref:nid=A-7
Zamek na Wawelu ma numer A-7

Skąd wziąć numer zabytku (i sprawdzić, jaki obiekt jest zabytkiem z listy NID)?
Można wejść na stronę NID → https://nid.pl/ → Zasoby → Rejestr zabytków
albo od razu: Rejestr zabytków - NID

Potem trzeba kliknąć w:
Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków (księga A) - stan na 23 stycznia 2024 roku
i pojawia się lista plików PDF dla poszczególnych województwach - pliki zawierają listy zabytków z numerami.

Przydatna może być też mapa z zabytkami:
https://mapy.zabytek.gov.pl/nid/
Polecam!
Ciekawostka: wykorzystują mapę OSM i bardzo ładnie podają źródło.

Linki z poszczególnych obiektów prowadzą do opisów obiektów.
Oto przykład:

Opisy też wykorzystują mapę OSM.

Cała witryna to:

Na witrynie jest na przykład mapa (inna) z zabytkami (tez na bazie OSM) → Mapa - Zabytek.pl

Jak wyszukiwać zmapowane w OSM zabytki?
Oczywiście w https://overpass-turbo.eu/
Na przykład tak:
Kreator → heritage=*
Ewentualnie:
heritage=2
heritage=1
W ten sposób można też sprawdzić, co zostało już zmapowane.

Na koniec prośby/pytania:

  • Jakby ktoś miał jakieś komentarze, uwagi jak mapować zabytki, to byłbym wdzięczny.
  • Jest gdzieś dostępna lista zabytków z ich współrzędnymi geograficznymi (np. CSV)? Gdzie?
  • Czy ma sens mapować zabytki w OSM skoro są już niezłe mapy? [Prowokacyjnie pytam]
3 Likes
2

tak

  1. tego typu projekty jak podlinkowana mapa mają tendencje do umierania bo ktoś kto to promował przeszedł na emeryturę/był protegowanym kogoś kto przegrał wewnętrzną walkę w ministerstwie. Lub bycia ofiarą losowych cięć budżetowych.

Obstawiam że OSM będzie istnieć dłużej niż ta mapka.

(tu myślę o skali dłuższej niż kilka miesięcy - raczej w kategorii “czy to będzie istnieć w 2040”.

  1. Częścią siły OSM jest skala światowa. Dodanie tego do OSM pozwala na używanie tego przez programy/analizy/mapy obsługujące cały świat. Np. jak ktoś robi badania naukowe to coraz częstsze jest używanie OSM jako podstawowego/jedynego źródła danych dla dróg. Bo sklejanie danych z 200+ obszarów, nawet jak dane takie publikują, jest koszmarem.

Gdyby to samo dało się dla zabytków zrobić…

Jak by była to można by sie pokusić o import lub chociaż wykrywanie czego brakuje.

Chyba tego typu import na Wikimedia Commons/Wikidata był robiony w ramach Wiki Lubi Zabytki – Wikipedia, wolna encyklopedia

Można by pogrzebać jak to zrobili. Na razie zapytałem się na User talk:Polish Monuments - Wikidata i znalazłem Commons:Monuments database - Wikimedia Commons (ale pewnie lepiej dobrać się do tego jak przetworzyli oficjalne dane)

2 Likes
3

To ja polecam zwłaszcza polską wersję językową, starałem się zebrać tam wszystko co przydatne w tagowaniu zabytków ze szczególnym uwzględnieniem Polski.

Nie ma:

  • dla Rejestru Zabytków: NID udostępnia dane w których jest adres, ale nie ma współrzędnych (nie wiem czy inspire_id da się przerobić na współrzędne; mi się nie udało). Dane z NID są tutaj:
    Otwarte Dane
  • dla gminnych ewidencji zabytków: są publikowane w BIPach, nie ma ogólnokrajowej integracji. Można szukać w Google np. gminna ewidencja zabytków gmina kłodzko i przeglądać np. skany tabelek, w zależności od gminy :smiley:
  • Wikipedia od wielu lat zbiera informacje o zabytkach, można ją przeszukać np. tym narzędziem (po kliknięciu strzałki po lewej stronie ekranu można przeglądać wyniki na mapie, a nie w tabeli).

Wszystko jest podlinkowane na Wiki w sekcji " Linki zewnętrzne".

Tak jak Mateusz napisał - nie ma nigdzie indziej wspólnego standardu dla całego świata, dodatkowo nawet w Polsce nie ma innego sposobu żeby ściągnąć sobie listę zabytków.
Ale czy każdy zabytek nadaje się do OSM? Zabytek archeologiczny (np. grodzisko) może być słabo czytelny w terenie, jakim tagiem wtedy je oznaczyć (do czego przykleić heritage=*)? Czy mapować zabytki ruchome (Mona Lisa, Dama z Łasiczką)? - to wszystko do rozważenia.

Nie wiem też jak potoczył się ten projekt:

3 Likes
4

Panowie @Mateusz_Konieczny i @kubahahaha ,
bardzo dziękuję za wartościowe i inspirujące wpisy!
Chyba znalazłem listę zabytków ze współrzędnymi geograficznymi.
Oto ona:
https://otwartezabytki.pl/

Jest parę wątków do pociągnięcia. Mam parę uwag i pytań. Cdn.

Z poważaniem,

Las Wolski

1 Like
5

Wygląda na to, że zabytkowych obiektów jest rzędu kilkadziesiąt tysięcy - kilkaset tysięcy (różnie w różnych zasobach).
Chcemy mieć współrzędne geograficzne obiektów, by je skutecznie zaimportować.
Przy tej liczbie obiektów warto by mieć też kategorie (np. po to by potem skuteczniej wyszukiwać): data powstania obiektu, rodzaj itd. Niektóre zasoby maja takie dane.

Myślę, że gdyby udało się zrobić jakiś duży import, to warto by dodać do OSM również kategorie.

Pytanie:
Jak tagować kategorie?

Inna sprawa związana z tagami:
Mamy klucz ref:nid
Dla przykładu popatrzmy na Bramę Floriańską w Krakowie.
W dokumencie https://nid.pl/wp-content/uploads/2024/01/MAL-rej_23.01.2024.pdf czytam:

  • pozostałości murów obronnych m. Krakowa, ul. Pijarska/Planty, XIV-XV, nr rej.: A-8 z 12.05.1931:
    • Brama Floriańska, nr rej.: Ak-11/Ka/32/Kr/14 z 16.05.1932
    • Barbakan, nr rej.: Ak-I 80/31 z 12.05.1931

Jak tagować Bramę Floriańską?
a)
ref:nid=A-8
b)
ref:nid=A-8 z 12.05.1931
c)
ref:nid=Ak-11/Ka/32/Kr/14
d)
ref:nid=Ak-11/Ka/32/Kr/14 z 16.05.1932
?

Numery NID sprawiają wrażenie nieco nieuporządkowanych* (rozumiem, że ze względów historycznych), nie identyfikują jednoznacznie obiektu, ale to one są zwyczajowo używane.

Myślę, że warto dodawać też tagi ref:INSPIRE=* bo one chyba jednoznacznie identyfikują obiekt.
Dla Bramy Floriańskiej byłoby:
ref:INSPIRE=PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_12_BL.53707

[patrz → https://wiki.openstreetmap.org/wiki/Pl:Key:heritage ]

* Przykłady na nieuporządkowanie numerów NID:
Weźmy numer A-797.
Są dwa zupełnie różne obiekty o tym numerze w województwie małopolskim (jeden w Krakowie, drugi w Szaflarach). Jest też jeden w województwie mazowieckim (w Sokołowie Podlaskim).
Testuję inny numer A-798 i jest podobnie.
Patrz:

1 Like
6

Dla kontekstu poprzednia dyskusja o tagowaniu zabytków. Te wątki na dobrą sprawę można by połączyć.

Tak jak dany rodzaj obiektu jest normalnie tagowany w OSM, zwłaszcza building=*, historic=* itd.

Na temat unikalności numerów ref:nid też był już wątek tutaj.

3 Likes
7

Jak tagować kategorie?

Jeśli kategorie pochodziłyby ze źródła zewnętrznego - np. stąd:
https://dane.gov.pl/pl/dataset/1130,rejestr-zabytkow-nieruchomych/resource/53559/table?page=1&per_page=20&q=&sort=

to może należałoby raczej używać tagów typu:
heritage:nid:NAZWA=*
heritage:nid:CHRONOLOGIA=*
heritage:nid:FUNKCJA=*
heritage:nid:STYL_ARCHITEKTONICZNY=*
itd
?
Bo takie kolumny/kategorie/klucze/tagi są we wskazanym źródle i wartości stamtąd by pochodziły.
?

8

Nie, nie widzę sensu kopiowania cudzej bazy i cudzych klasyfikacji wprost do OSM w ten sposób.

9

Niestety, ale w tych plikach nie ma numerów INSPIRE_ID.
INSPIRE_ID jednoznacznie identyfikuje zabytki i warto by je zaimportować do ref:INSPIRE.

10

Pytanie:
Czy da się zamienić INSPIRE_ID na współrzędne geograficzne?

Udostępniana przez NID lista zabytków ma kolumnę INSPIRE_ID.
INSPIRE to system identyfikacji obiektów w UE.

Są poszlaki, że system INSPIRE nie ma rejestru obiektów, a z INSPIRE_ID da się tylko wyciągnąć informacje, kto przechowuje dane i być może po współrzędne geograficzne trzeba zwrócić się do odpowiedniej instytucji w Polsce [tak twierdzi ChatGPT, ale usuwam cytat, bo trzeba by to potwierdzić].

11

Niestety licencja BY-SA 3.0 nie jest kompatybilna z ODbL - oficjalnie nie można korzystać z niej jako źródła do edycji OSM.

a) albo c), do daty wpisu jest tag nid:inscription_date=*.
Który z nich - sama brama to jednak c), można utworzyć relację, dodać do niej bramę i barbakan i tą relację otagować ref:nid=A-8.

Same numery tak jak widzisz są nieuporządkowane, dublują się, … ref:INSPIRE=* na pewno są unikalne, tylko są zupełnie nieczytelne dla człowieka. Dodawać warto, ale czy ktoś to będzie robił to już nie wiem - co kto lubi, każda zmiana uzupełniająca dane jest mile widziana :smiley:

Tak jak pisałem, szukałem i mi się nie udało. Natomiast na pewno zabytek.gov.pl ma jakąś bazę ze współrzędnymi. Pisałem nawet do nich maila i nie dostałem żadnej odpowiedzi.

Nie podoba mi się takie podejście, potem zostajemy z jakimiś dziwnymi tagami, a można to zapisać w standardowy dla OSM sposób. Można skleić te wartości do description=*, albo building:use=*. Baza OSM nie jest podległa pod bazę NID, tworzymy jednak osobną bazę danych.

1 Like
12

heritage:nid:NAZWA

tak, to powinno być w name, może alt_name / official_name / description czy czymś podobnym

albo nigdzie

też napisałem, jak mnie oleją to przez ePUAP będę drążył

chcę mieć dostęp do informacji zrobionych za moje pieniądze

1 Like
13

Sporo identyfikatorów INSPIRE da się znaleźć w Wikidanych. Na potrzeby konkursu Wiki Lubi Zabytki stoi taka mapa która może przydać się w tym kontekście: Wiki Lubi Zabytki | Wikimedia Polska

Po przejściu na stronę zabytku na Wikidanych, na samym dole dostępny jest identyfikator INSPIRE: Kamienica Szai Goldbluma – Wikidata

1 Like
14

No, właśnie ciekawi mi skąd Wiki Lubi Zabytki ma te dane (w tym lokalizacje)

15

Dostaliśmy je z 10 lat temu jako Stowarzyszenie Wikimedia Polska od NIDu. Natomiast zerknąłem co tam słychać w serwisie Otwarte Dane i jest tam w zasadzie kompletny zbiór zabytków wraz z INSPIRE ID: Otwarte Dane

Sęk jest taki że nie ma tam współrzędnych natomiast są dokładne adresy. Pewnie ktoś byłby w stanie masowo zgeokodować całość. W ogóle to brzmi jak temat do zadziałania w większej stali, ręcznymi robótkami to się można narobić :slight_smile: .

16

tyle że to będzie zauważalnie gorszej jakości niż dokładne lokalizacje, plus nie wszystkie adresy są w OSM

zwłaszcza tam gdzie zabytek jest w lesie, daleko od podanego adresu

jest szansa by się nimi podzielić? Może nawet dopaść nowe?
Wiem że był eksport do wikidata/itp ale najlepiej byłoby mieć orginalne (chyba że wysłali na papierze i to przepisywane było czy coś?)

17

A propos listy zabytków:
https://otwartezabytki.pl

Tam są dwa pliki:

  • jeden na licencji CC BY-SA 3.0 PL DEED Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 3.0 Polska
  • drugi na licencji “Baza należy do Domeny Publicznej”

Ale jest inny problem: te listy nie mają numeru INSPIRE. Myślę, że jak importować to z tym numerem koniecznie (jest tag w OSM ref:INSPIRE=* :wink: ), bo INSPIRE identyfikuje jednoznacznie zabytki i na podstawie tego numeru można pobrać informacje o zabytku na przykład z Otwarte Dane
czy wyszukiwać na mapie:
NID | Portal mapowy

Jeszcze o listach zabytków. Są dwa rodzaje tych list: rejestry i ewidencje.
Mamy:

  • Rejestr zabytków nieruchomych
  • Rejestr zabytków ruchomych
  • Rejestr zabytków archeologicznych
    I:
  • Ewidencja zabytków nieruchomych
  • Ewidencja zabytków ruchomych
  • Ewidencja zabytków archeologicznych

Rejestr zawiera mniej obiektów niż ewidencja.

Czy rejestr jest podzbiorem ewidencji?
Wydawać by się mogło, że tak, ale okazuje się, że niekoniecznie.

Na przykład w rejestrze zabytków nieruchomych
https://dane.gov.pl/pl/dataset/1130,rejestr-zabytkow-nieruchomych/resource/53559/table?page=1&per_page=20&q=col14:%22zdzieszowice%22&sort=
widzę: MIEJSCOWOŚĆ=Zdzieszowice

INSPIRE=PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_16_CM.2526
NAZWA=mogiła zbiorowa powstańców śląskich
WYKAZ_DOKUMENTOW=162/87 z 1987-09-17
DATA_WPISU=1987-09-17

Powyższego w ewidencji zabytków nieruchomych nie ma.
https://dane.gov.pl/pl/dataset/2627,ewidencja-zabytkow-nieruchomych/resource/53558/table?page=1&per_page=20&q=col13:Zdzieszo&sort=
Jest za to:

INSPIRE=PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_16_CM.946
NAZWA=cmentarz rzymskokatolicki
WYKAZ_DOKUMENTOW=Karta cmentarza z 1984-09-26
DATA_WPISU=1984-09-26

Ale to jednak inny obiekt.

Czy tak ma być, czy jest bałagan w tych listach?
Obawiam się, że bałagan mają - znalazłem niespójności w innych listach publikowanych przez NID (nawet UNESCO - → Otwarte Dane → czym różnią się te dwa obiekty na przykład? [wysłałem do NID maila z pytaniem]).

1 Like
18

Napisałem długiego maila do NID. Bardzo się przyłożyłem. Czekam na odpowiedź.

2 Likes
19

Daj znać jak się czegoś dowiesz. I jak coś uważasz że warto poprawić na Wiki, to śmiało edytuj tam - mniejsza szansa że się zgubi.

1 Like
20

Ewidencja to w ogóle może być gminna lub wojewódzka. To, co w rejestrze, powinno się znaleźć także w ewidencji.

Jeśli naprawdę chcesz planować importy, to polecam przeczytać ustawę, bo takie rzeczy ktoś zajmujący się tym tematem, to powinien na tym etapie wiedzieć.