Ik ben zelf in de periode 2001-2003 direct betrokken geweest bij de DTB productielijn. Ik zat toen als GIS specialist gedetacheerd bij wat toen nog “ouderwets” de Meetkundige Dienst heette, een dienst die vooral vanaf het begin van de grootschalige deltawerken in de jaren '50 een zeer belangrijke rol ging spelen bij de nauwkeurige inwinning van de natte en droge infrastructuur van Rijkswaterstaat, en daarnaast een rol speelde bij de NAP en volgens mij ook Rijkdriehoeksmeting in samenwerking met het Kadaster. Ze zaten toen nog in een mooi historisch pand aan een gracht direct aan de rand van Delft centrum.
Inmiddels zijn ze een aantal naamsveranderingen verder: als eerste een overgang naar AGI (Adviesdienst Geo-Informatie en ICT), daarna “Data en ICT dienst” en nu als laatste onderdeel van “RWS-CIV” (Centrale Informatie Voorziening). Ja, ja, leuk al die reorganisaties…
Over het DTB:
-
Nauwkeurigheid. Het DTB wordt ingewonnen met behulp van verschillende methoden: 1) landmetingen / terrestrische inwinning, 2) digitale fotogrammetrie aan de hand van luchtfoto’s en 3) (rijdende en/of gevlogen) laser scanning gecombineerd met digitaal videobeeld / fotografie. Digitale fotogrammetrie is hoogstwaarschijnlijk de belangrijkste vorm op dit moment, met als belangrijk voordeel geen verstoring van het wegverkeer, gevolgd door terrestrische inwinning voor veel nieuwbouw projecten (door aannemer), en laser scanning experimenteert men al lang mee, maar ik weet niet de actuele stand van zaken. Er zaten aan die laatste techniek nogal wat haken en ogen, hoewel dat wel verbeterd is in de loop der jaren.
Bij digitale fotogrammetrie wordt aan de hand van digitale stereo-luchtfoto’s (resolutie circa 5(!)cm/pixel - luchtfoto genomen vanaf iets van 500-1000 meter hoogte als ik mij goed herinner), waarbij je dus diepte kunt zien, en vaste terrestrisch ingemeten referentiepunten, direct ingewonnen aan de hand van het stereobeeld. Daar is gespecialiseerde software in combinatie met stereo-beeldschermen en “een brilletje” voor nodig. Ik zelf heb tijdens mijn werk daar toen een plan geschreven voor de invoer van die digitale fotogrammetrie en een nieuwe ESRI/Oracle geodatabase, en de overgang daarbij van hybride analoge/digitale stereo-plotters van Leica Geosystems met gesloten software, naar een workflow gebaseerd op ArcGIS en DAT/EM software. DAT/EM is een bedrijf uit Alaska dat zich specialiseert in digitaal fotogrammetrische software. Zij zouden in die periode tot 2003 toen net een extension (uitbreiding) voor ArcGIS gaan uitbrengen, waarmee een naadloze werkproces mogelijk werd.
De nauwkeurigheid van al deze technieken ligt op circa 5-10cm X,Y, en iets van 10-15cm voor Z, tenminste, dit zijn de maximaal gehanteerde toleranties voor digitale fotogrammetrie en het DTB.
-
Actualiteit. Toen ik daar kwam werken, werd er vanuit de verschillende regionale directies, nog wel eens gemopperd over de actualiteit van het DTB. Door de toen nog zeer complexe workflow, was het voor de Meetkundige Dienst niet mogelijk om frequenter dan circa 1x per 5 jaar alles te herzien. Nu moet je wel nagaan, dat we hier over het hele rijkswegennet (let op: dat zijn hoofdzakelijk de snelwegen - circa 3000 km - en wat autowegen), en vaarwegen netwerk praten, in schaal 1:1000. De hoeveelheid data bij die nauwkeurigheid was ook toen al gigantisch, zeker in de context van de hardware van 10-15 jaar geleden. Ook klinkt 5 jaar erger dan het is, zoveel veranderd er na nieuwbouw in 5 jaar ook niet, en er werd wel ook in speciale opdracht voor regionale directies (die het onderhoud doen en de eindgebruikers van veel van het DTB zijn) ingewonnen, waar nodig. Je kon dus niet zeggen, dat het DTB altijd 5 jaar “oud was”…
In de praktijk kun je nu volgens mij beter spreken over “altijd actueel”. De vernieuwde workflow heeft het werkproces aanzienlijk vereenvoudigd. Er wordt ingewonnen in opdracht van de directies, vaak direct na oplevering van een nieuwe, of vernieuwde, weg, waarbij dan dus altijd de meest actuele situatie zo snel mogelijk wordt verwerkt.
Ik kan niet garanderen dat eventuele webservices op basis van het DTB ook altijd de laatste situatie weergeven, maar volgens mij (ik ben er dus al weer jaartjes uit daar), heeft RWS het nu aardig op orde. Het opstellen van zo’n webservice, in eerste instantie alleen voor intern gebruik door RWS, was ook 1 van mijn dringende adviezen in 2003…
Ik kan je als laatste zeggen, dat er heel wat know-how op al deze vlakken is binnen RWS. Het was en is altijd een dienst van techneuten geweest, ze weten wel wat ze doen. Maar fouten blijven menselijk, en worden ook binnen de gehele geobranch gemaakt…
Er wordt tegenwoordig wel veel meer uitbesteed, ook qua DTB productie. Waar vroeger RWS ook veel van het DTB door eigen medewerkers intern liet inwinnen, controleren ze nu vooral de aangeleverde gegevens van aannemers met behulp van o.a. die digitale fotogrammetrische systemen en ingemeten ijkpunten. Het werk intern is er denk ik niet veel minder om, omdat er nu wel meer en actueler wordt ingewonnen.
Nog een punt: een ander belangrijk wegenbestand binnen RWS is het NWB (Nationaal Wegen Bestand). Het NWB kwam altijd van de dienst AVV (Adviesdienst Verkeer en Vervoer), maar die is inmiddels ook al weer hernoemd tot Dienst Verkeer en Scheepvaart (DVS). Het NWB is een bestand dat veel lijkt op het wegennet van OpenStreetMap qua geometrie. Er zijn net als bij OpenStreetMap hartlijnen voor wegen met meerdere rijbanen. Het DTB laat ook die individuele banen zien. Deze twee bestanden worden gescheiden van elkaar onderhouden, in aparte workflows en systemen, en kunnen dus qua actualiteit wat verschillen. Vroeger was het zo, dat het NWB de meest actuele situatie liet zien, en het DTB achterliep door het complexere werkproces, maar dit is denk ik nu veel minder zo, tot niet meer noemenswaardig. Het NWB was wel altijd minder nauwkeurig, een hartlijn kun je nu eenmaal op meerder plekken leggen, een witte streep in het DTB niet… en het werkproces was anders, zonder nauwkeurige stereo-fotogrammetrie zoals bij het DTB.
Waar het DTB intern bij RWS vooral voor onderhoud wordt gebruikt, is het NWB vooral voor automatische plaatsbepaling aan de hand van hectometer waarden bedoeld (dynamic segmentation). Daarnaast hebben beide producten veel toepassingen op gebied van modellering / simulatie van geluidsoverlast door wegverkeerslawaai, en b.v. overstromings / doorstroom-modellering rond de rivieren (het DTB heeft immers ook een Z coordinaat voor elke vormpunt).
Laatste TIP: er is een aardige PDOK (Publieke Dienstverlening Op de Kaart) experimentele viewer. Daar kun je een goed beeld krijgen van publiek toegankelijke geo-webservices van de Nederlandse overheid, o.a. het DTB en NWB maar ook nog vele andere:
http://pdokviewer.pdok.nl/
Marco
