Van Damsko naar Roffa (maar nog niet in OpenStreetMap)

Bij het lezen van het NRC kwam ik langs de wekelijkse column over Smibologie, oftewel, de taal en cultuur van de Bijlmer Smib. Ik moest denken aan de vraag over de Bijlmer hier op het forum, en bedacht me dat dit natuurlijk bij uitstek het soort naam is die bij het betreffende object thuishoort (in de juiste tag).

Prima. Na even wat verder graven om de gangbaarheid van de namen (zowel Bims als omdraaiing Smib) te verifiëren heb ik ze toegevoegd.


Dit soort bijnamen zijn, mits gangbaar, wenselijk in OpenStreetMap. Al was het alleen maar om de objecten vindbaar te maken onder die noemer. Nederland is op dat vlak al rijkelijk en nagenoeg volledig voorzien van carnavalsnamen, en zoeken op Oeteldonk levert inderdaad gewoon Den Bosch 's-Hertogenbosch op. En Amsterdam is tenslotte ook vindbaar onder Mokum.

Nu moet je aardig je best doen om nu nog niet van de namen Damsko en Roffa gehoord te hebben. Dit zijn straattaalbenamingen voor Amsterdam en Rotterdam, en inmiddels wijdverbreid en ook blijvertjes (in ieder geval op een schaal van decennia).

Stom toevallig ‘doet’ Damsko het ook op OpenStreetMap, omdat dit ook in het Sranantongo de naam van die stad is (name:srn=Damsko). Dat het ook in Nederland een populaire benaming is is niet vreemd, want Sranantongo is Surinaams, en veel straattaal leent woorden uit de diverse talen gesproken in Nederland, waaronder het Surinaams.

Ik zit met twee dilemma’s:

  • Waar tag je deze waarden onder?
  • Hoe zorg je ervoor dat alleen de echt gangbare (en dus waardevolle) namen op de kaart komen?

Tagging

Qua tagging zou loc_name een optie kunnen zijn (dat deed ik bij de Bijlmer ook), maar dat klopt toch niet helemaal. De straattaal wordt verspreid over heel Nederland — hoewel het veelal een grootstedelijk fenomeen is — gesproken en geschreven (en vooral ook gerapt).

Vanuit die gedachte ben ik eens gaan kijken hoe je dit als een variant van het Nederlands aan zou kunnen geven met de language-tags (die op BCP 47 gebaseerd zijn). Een geschikte mogelijkheid is om een private use variant in te stellen; bijvoorbeeld:

name:nl-x-straattaal of name:nl-x-straat

Vergelijk dit met fr-x-ct (Overpass Turbo) voor frainc-comtou, een regionale variant van het Frans (geen straattaal overigens). In principe staat het een ieder vrij om binnen deze taalcodes met -x- een eigen variant te definiëren.

Deze aanpak heeft het voordeel dat er ook, bijvoorbeeld, eenvoudig een alt_name:nl-x-straat gebruikt kan worden.

Gangbaarheid

Bij carnavalsnamen is de gangbaarheid van de namen doorgaans niet betwist, zeker onder de rivieren niet. Maar valt dit ook een beetje te doen voor straattaalnamen? Damsko en Roffa, prima. Eenvoudig aantoonbaar zelfs. Eindje, Utka, Agga, Nimma, lijken ook aannemelijk. Het probleem is dat er (vanzelfsprekend) geen officiële lijst is die je kan hanteren, en pogingen om zulke lijsten te maken zijn sympathiek, maar lijken vaak ook gewenste of nauwelijks gebruikte namen te bevatten.

Eerst maar eens beperken tot de duidelijk gangbare namen zoals de zes hierboven dan?

Op zich ben ik wel voor om gangbare straattaal-namen in Openstreetmap te vermelden. Taal is altijd in ontwikkeling en kent vele varianten. Niet alleen standaardisatiepogingen als ‘ABN’ zijn Nederlands. De zes namen die je hoort heb ik allemaal wel eens in een zin gehoord, vooral Roffa. Het gebruik van een speciale name-tag zoals name:nl-x-straat is dan wel wenselijk.

Het wordt wel problematisch als er meerdere namen zijn en de bron onduidelijk is. Iemand zou ook zelf een straattaalnaam kunnen bedenken voor een dorp en die in OSM zetten, zonder dat het te controleren is. Carnavalsnamen zijn met carnaval vaak goed te zien in elk dorp en vaak zelfs als alternatief kombord. Dat is met deze namen minder.

1 Like

Ja precies. Daarom zoek ik naar een criterium om te kunnen zeggen ‘die is gangbaar’. Aan de andere hand: gewoon documenteren op de wiki dat we deze namen alleen invoeren als ze gangbaar zijn kan ook volstaan natuurlijk.

Nogmaals Amsterdam, bij wijze van voorbeeld aangepast met bovenstaande voorstel:

name:nl-x-straat                Damsko
name:nl-x-straat:etymology      Leenwoord uit het Surinaams.
alt_name                        Bijlmermeer
alt_name:nl-x-straat 	        Bims
alt_name:nl-x-straat:etymology
        'Bims' is een populaire afkorting van 'Bijlmer'.
name                            Bijlmer
name:nl-x-straat                Smib
name:nl-x-straat:etymology
        'Smib' is 'Bims' omgedraaid, straattaalvariant (Smibanese). 
        Tevens naam van hiphopcollectief uit deze regio.

Wat zijn gangbare namen?
Bij de jongeren (<25) die ik ken, heb ik die namen eens even voorgelegd, maar ze kenden geen van de namen die je hier schetst.
Als we straattaal gaan gebruiken, laten we dan ook meteen de namen van steden gebruiken uit andere criminele milieus, Romani of de voetbalwereld?

Je schetst zelf ook al dat er geen officiële lijst is en straattaal is, naar mijn mening, teveel aan verandering onderhevig om die een plekje in OSM te geven.

Het mag duidelijk zijn dat ik weinig in dit voorstel zie.

1 Like

Stel je straattaal nu direct gelijk aan criminele milieus? :confused:

Ja, maar dat is een andere discussie, die ik hier verder niet ga voeren.
Ik zie niets in het gebruik van namen uit een “taal” die maar een minimaal deel vd bevolking spreekt.

2 Likes

Ik ben persoonlijk ook zeker geen fan van het taggen van straattaalnamen, tenzij ze echt heel wijdverbreid zijn. Nijmegen wordt ook wel eens 024 genoemd begreep ik van een voetbalfanaat uit mijn kennissenkring, maar is dat een naam… Dus of we nou hiphopgroepen aan stadsdelen toevoegen of netnummers, of namen uit het buitenland die sommigen in NL gebruiken, (mogelijk omdat we veel immigranten uit dat land hebben (ongeverifieerde hypothese)), maakt het voor mij nog geen (alt_)naam van het Nederlands. Plus hoe schrijf je het? “Nimma” ken ik ook als Nyma en Nymma, afhankelijk van de stand van de maan en de hoeveelheid alcohol.

Gangbaarheid mag best een criterium zijn, persoonlijk ongemak over de wenselijkheid van een bijnaam lijkt me iets minder op zijn plaats.

Ik vind ‘Mokum’ ook een vreselijk woord, maar dat is ontegenzeggelijk een volkse bijnaam voor Amsterdam. Met carnaval heb ik als Fries niets, maar ik vind het wel mooi dat name:carnaval zo uitvoerig ingevoerd is.

Wat gangbaarheid betreft; ik krijg in twee landelijke dagbladen een veelvoud aan artikelen over, bijvoorbeeld, Rotterdam als ik zoek op ‘Roffa’ (waar de naam dus ook in het artikel gebruikt wordt):

Voorbeeldgebruik:

[…] heeft een flinke groep Rotterdammers flink op het hart getrapt door te beweren dat Rotterdam zich zelf trots ‘Manhattan aan de Maas’ zou noemen. Niets is minder waar. Ik ken geen geboren en getogen Rotterdammer die haar/zijn geliefde Roffa deze bijnaam zou geven. Rotterdammers staan met beide benen stevig op de grond en weten echt wel dat een torentje van 215 meter in Manhattan niet zou opvallen. […]

Dat is dus nog los van het gebruik op informelere delen van het internet en in urbane cultuuruitingen.

Ik denk dat ik het in eerste instantie bij bovengenoemde short-list houdt met documentatie voor name:nl-x-straat. Ik zal daar expliciet aangeven dat de naam breed gangbaar moet zijn en niet een gewenst verzinsel. Het mooie is dat data consumers die niet van straattaal gediend zijn deze taaltag er integraal uit kunnen filteren. :slightly_smiling_face:

Dat gaat voor meer netnummers op. Als iemand die in zou voeren in een name-tag die daar geschikt voor is, enkel bij steden waar deze ook zo gebruikt wordt, dan zou ik me daar niet aan storen. Ik heb vaak genoeg iets gelezen op internet waar zo’n als bekend veronderstelt nummer gebruikt wordt voor een stad.

Misschien een ander puntje, vanwaar name:nl-x-straat, niet loc/alt_name:nl-x-straat? Bij gebrek aan vaste vastgestelde straattaalnaam lijkt alt_name me meer geschikt? Of voor de alleen lokaal bekende namen: loc_name:nl-x-straat? Dan weten straattaalsprekende locals dat als zij en hun buren 'm niet kennen, hij eraf mag omdat hij weer uit het straattaalwoordenboek is. (Ik denk namelijk niet dat straattaalbijnamen veel verder reiken dan de stad en naaste omgeving; ik ken persoonlijk de genoemde bijnamen ook allemaal niet, m.u.v. die van Nijmegen).

Wiki:

If a city is locally known by a nickname, it is better to put the nickname in loc_name=* and put the standard name into name=*, even if locals don’t use the standard name as much.

Gewoon om het even te noemen voor de tag wijdverbreid is en aanpassen lastiger is.

Omdat een naam als Damsko binnen de ‘straattaal’ niet een alt_name of loc_name is. Net zoals name:ja=アムステルダム ook geen alt_name:ja is. De name:TAAL tag zegt iets over de positie van die naam binnen die taal(variant). Natuurlijk kunnen er wel alt_name:nl-x-straat zijn als er (gangbare) (spellings)varianten zijn, en inderdaad ook loc_name:nl-x-straat als je twijfelt of een term wel gangbaar is buiten de plaats. Persoonlijk zou ik die laatste weglaten als ze niet aantoonbaar gangbaar zijn. Namen als Damsko en Roffa zijn juist ook buiten Amsterdam en Rotterdam volop in gebruik.

Juist door ze in een taal namespace te zetten voorkom je ook dat je loc_name en alt_name moet inzetten voor iets wat zich toch anders dan een gewone bijnaam gedraagt. (Zoals loc_name=Mokum wel terecht en grotendeels lokaal is.)

Wijdverspreid zal deze tag niet worden. Ik vermoed dat name:nl-x-straat met name voor grote steden geldt.

Carnaval namen in OSM vind ik nog wel leuk, maar om nou straattaal in OSM te zetten gaat me wel erg ver. Joost mag weten hoeveel onverifieerbare bijnamen men voor elke stad bedacht heeft. Amsterdam en Rotterdam worden ook vaak “020” en “010” genoemd. Die bijnamen willen we vast ook niet in OSM hebben.

1 Like

Niet verifieerbare namen laten we doorgaans ook weg. Damsko en Roffa zijn juist uitermate verifieerbaar (zie screenshots hierboven bijvoorbeeld, of zoek eens op Youtube), anders zou ik er ook niet over beginnen.

Het is trouwens ook niet de taak van OSM om de wenselijkheid van namen te beoordelen op basis van smaak of voorkeur: als je dat accepteert, kun je je ook gaan afvragen of bepaalde talen (Russisch?) nog wel wenselijk zijn voor Nederlandse steden. Niet een goede richting. (Carnavalsnamen zullen sommigen ook een doorn in het oog zijn.)

Tja, waarom eigenlijk niet? Die bijnamen zijn ouder en gangbaarder dan de straattaalvarianten nog (waarbij je het alsnog over meer dan twintig jaar van geleidelijke opkomst hebt). 058 is er ook een. Ik denk dat 020 trouwens behoorlijk met ‘Mokum’ (wel in OSM) kan wedijveren.

Russisch is daadwerkelijk een taal. Straattaal kun je nog niet eens dialect noemen. Dat verschil moeten we niet vergeten.

1 Like

Daarom ook nl-x-straat niet straat. Overigens: taal = gebruik. Zodra mensen bepaalde woorden of andere taalvormen structureel op een bepaalde manier gebruiken waarbij de verstaander de boodschap begrijpt is er sprake van taal. Verwar dat niet met wat officiële landstalen (Nederlands, Fries) of formeel gedefinieerde talen (Esperanto) zijn.

Daarnaast zijn bijnamen, in wat voor taal of uiting dan ook, gewoon wenselijk op OpenStreetMap (al was het maar voor het zoeken). Je hoeft de meeste Rotterdammers niet te vragen waar het beeld Santa Claus van Paul McCarthey staat, maar vraag ze naar Kabouter Buttplug en de meerderheid wijst richting het Eendrachtplein.

Dan heb je het over “in de volksmond”. Dat is weer iets anders dan straattaal.

1 Like